پوکی استخوان

علائم و نشانه ها

بیماری به تدریج و طی چندین سال به وجود می‌آید. عموما تا زمانی که زمین خوردگی جزئی یا ضربه ناگهانی باعث شکستگی استخوان شما نشود، علائم پوکی استخوان یا نشانه هشدار دهنده‌ای وجود ندارد. استخوان‌های سالم باید بتوانند زمین خوردگی در وضعیت ایستاده را تحمل کنند، بنابراین شکستگی استخوان در این شرایط ناشی از شکننده بودن استخوان می باشد. شایع‌ترین آسیب دیدگی ها در افراد مبتلا به پوکی استخوان به شرح زیر می باشد:
شکستگی‌های مچ دست
شکستگی‌های لگن
شکستگی‌های استخوان‌های ستون فقرات (مهره‌ها)
گاهی اوقات یک سرفه یا عطسه باعث شکستگی دنده یا از بین رفتن بخشی از یک استخوان‌های ستون فقرات می‌شود.
در بین افراد مسن، شکستگی استخوان می‌تواند جدی باشد و باعث ناتوانی طولانی مدت آنها می‌شود. برای مثال، شکستگی لگن ممکن است منجر به مشکلات حرکتی طولانی مدت شود. بعضی از افراد مسن‌تر دچار خمیدگی نیز می‌شوند. خمیدگی زمانی به وجود می‌آید که استخوان‌های ستون فقرات بشکنند و تحمل وزن بدن دشوار شود. بیماری معمولا تا زمانی که موجب شکستگی نشود دردناک نیست. شکستگی‌های ستون فقرات اگر چه همیشه دردناک نیستند، شایع‌ترین علت درد مزمن مرتبط با پوکی استخوان هستند.
علت پوکی استخوان باعث کم تراکم شدن و شکننده‌تر شدن استخوان‌ها می‌شود. بعضی از افراد نسبت به افراد دیگر بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. در اوایل دوران بزرگسالی استخوان‌ها در ضخیم‌ترین و قوی‌ترین حالت خود قرار دارد و تا اواخر دهه‌ی سوم زندگی تراکم آن‌ها افزایش پیدا می‌کند. اما از حدود سن 35 سالگی تراکم استخوان به تدریج کاهش پیدا می‌کند. این اتفاق برای همه پیش می‌آید، اما بعضی از افراد زودتر از حد طبیعی به پوکی استخوان مبتلا می‌شوند و تراکم استخوان خود را از دست می‌دهند. این مساله به این معناست که آن‌ها بیشتر در معرض شکستگی استخوان هستند. بیماری هم در مردان و هم در زنان می تواند بروز یابد. این بیماری بیشتر در بین افراد سالخورده شایع است، اما می‌تواند جوانان را نیز تحت تاثیر قرار دهد. عوامل خطر این بیماری عبارتند از:

خطرات غیر قابل کنترل:

پوکی استخوان در زنان شایعتر است
قامت کوتاه
افزایش سن
سطوح هورمون‌ها
عوامل ژنتیکی
بیماری‌های مستعد کننده پوکی استخوان

خطرات قابل کنترل:

کشیدن سیگار
مصرف بیش از حد مواد الکلی
سبک زندگی منفعل
عدم انجام ورزش‌های استقامتی
داروها (استروئیدی، هپارین)
وضعیت سلامتی نامناسب
رژیم غذایی کم کلسیم
کمبود سطح ویتامین دی

تشخیص

پوکی استخوان بیماری است که می‌تواند نهفته بماند و تا زمانی که شکستگی استخوان به وجود نیاید هیچ علامت ظاهریی نداشته باشد. در صورتی که میانسال یا سالخورده هستید، ممکن است قد شما کاهش پیدا کند یا قوز پیدا کنید، اگر چه قوز پیدا کردن صرفا نمی تواند جزء علایم پوکی استخوان باشد. فرد در موقعیت‌هایی دچار شکستگی می‌شود که در صورت داشتن استخوان‌های سالم منجر به شکستگی نمی‌شد، برای مثال شکستگی مچ پا پس از سر خوردن، شکستگی لگن پس از زمین خوردگی یا شکستن دنده در هنگام باز کردن پنجره. این شکستگی‌ها ناشی از شکننده بودن استخوان‌ها هستند و یک بیماری استخوانی را هشدار می‌دهند. شکستگی‌های ناشی از فشار ستون فقرات، مخصوصا در قسمت بالای کمر یا قفسه سینه شایع‌ترین نوع شکستگی‌هایی هستند که همراه با شکستگی‌های لگن و مچ دست به وجود می‌آیند.
در صورتی که برای کمر درد یا مشکلات توانبخشی دیگر به فیزیوتراپ مراجعه می‌کنید، او عواملی مثل سابقه پزشکی، سابقه ابتلا به بیماری در خانواده، داروهای مصرفی، ورزش، رژیم غذایی و سابقه هورمونی شما را بررسی می‌کند، شما را به طور کامل معاینه می‌کند و عوامل خطر پوکی استخوان را تعیین می‌کند. ممکن است این ارزیابی و معاینه به شکلی پیش برود که فیزیوتراپ آزمایشات بیشتری را توصیه کند. پوکی استخوان از طریق نوع مخصوصی از تصویر برداری با اشعه ایکس که DXA نام دارد (این روش تراکم استخوان را ارزیابی می کند و سریع و بدون درد است)، به بهترین شکل تشخیص داده می‌شود. نتایج با استفاده از امتیازات T و Z گزارش می‌شود، شرح این امتیازات در ادامه ذکر شده است:
در امتیازات T: امتیاز شما نسبت به یک فرد بزرگسال سالم سی ساله مقایسه می‌شود. در صورتی که امتیاز T شما -1 یا کمتر باشد، در معرض شکستگی قرار دارید.
در امتیاز Z: تراکم معدنی استخوان با تراکم معدنی استخوانی فردی هم سن، هم وزن و هم جنسیت مقایسه می‌شود. این امتیاز برای افرادی که تراکم استخوان آنها به اوج خود نرسیده است، زنان قبل از یائسگی و مردان بالای 50 سال مورد استفاده قرار می‌گیرد.
روش‌های دیگری که برای تشخیص بیماری پوکی استخوان مورد استفاده قرار می‌گیرد شامل تصویر بردرای با اشعه ایکس، فراصوت و سی تی اسکن می‌شود.

درمان

پوکی استخوان به تنهایی ممکن است باعث آزار و اذیت شما نشود، ولی هنگامیکه با شکستگی استخوان همراه می‏شود، بخصوص استخوان‏های کوچک ستون مهره ‏ها، درد شدیدی خواهد داشت و اگر ادامه داشته باشد زندگی روزمره شما را مختل خواهد کرد. در صورت داشتن پوکی استخوان کارهای زیادی می‏توانید انجام دهید تا به سلامت استخوان‏هایتان کمک کنید.
روش درمانی مخصوص پوکی استخوان شامل موارد زیر می‌شود:
تغییر در سبک زندگی: برای مثال در ورزش، تغذیه و رژیم غذایی
مصرف کلسیم و ویتامین دی
مصرف دارو: در بعضی موارد قرص و دارو برای پوکی استخوان تجویز می شود، از جمله این موارد عبارتست از پوکی استخوان با بررسی تراکم استخوان تشخیص داده شده باشد، چه شکستگی داشته باشید چه نداشته باشید و یا شکستگی استخوان اتفاق افتاده است و آزمایشات تراکم استخوان نشان می‌دهند که استخوان‌های کم تراکمی دارید، اما هنوز به بیماری مبتلا نشده اید. داروهایی که برای درمان پوکی استخوان مورد استفاده قرار می‌گیرند از قرار زیر است:
بیسفوسفونات (داروهای اصلی که برای جلوگیری و درمان پوکی استخوان در بین زنان پیش از یائسگی مصرف می‌شود)
استروژن ها، تری پاراتید، رالوکسیفن و کلسی تونین
ورزش: ورزش و نرمش تحت نظر فیزیوتراپ نقش مهمی در حفظ تراکم استخوانی در بین افراد مسن دارد. بعضی از ورزش‌هایی که برای کاهش احتمال شکستگی توصیه می‌شود از قرار زیر است:
ورزش‌های استقامتی پیاده روی، جاگینگ، تنیس
وزنه، دستگاه وزنه، باندهای کشی
ورزش‌های تعادلی مانند تای چی، یوگا
دستگاه زیر بغل نشسته (روئینگ نشسته)
از انجام هر گونه ورزشی که احتمال زمین خوردگی وجود دارد پرهیز کنید، سراغ ورزش‌های پر برخورد که باعث شکستگی در بین افراد مسن می‌شود، نروید.